Kersttraditie

Beatrijs Ritsema

December is voor kinderen meer nog dan voor volwassenen de maand van het grote incasseren. Mijn dochter van vier is er bijvoorbeeld heilig van overtuigd dat er met Kerstmis een soort Sinterklaas-reprise plaats zal vinden. Zo raar is dat niet, want ze ziet in reclames op tv een Sinterklaas look alike rondwaren die cadeautjes onder kerstbomen achterlaat. Als ik zeg dat die bij ons niet langs zal komen, begrijpt ze niet waarom niet en begint ze te huilen.

Deze tranen hoeven niet serieus te worden genomen, en vijf minuten later is ze de hele kwestie natuurlijk weer vergeten, maar het incidentje is wel een illustratie van de sfeer die over december heen hangt: ongelimiteerd innemen. De ergerlijkste exponent hiervan vind ik het kerstdiner voor kinderen, zoals elke zichzelf respecterende basisschool dat tegenwoordig organiseert. Dit is een betrekkelijk nieuwe traditie – uit mijn eigen jeugd kan ik me zoiets niet herinneren – en ik was ook erg verbaasd, toen ik hier twee jaar geleden, net terug van een lang verblijf in Amerika, voor het eerst mee te maken kreeg.

Ik vond het te absurd voor woorden. Kinderen moeten in nette kleren worden gehesen (meisjes in kwikjes en strikjes, jongens liefst in jasje, dasje) en om half zes 's avonds naar school gebracht om daar bij kaarslicht in een stemmig versierd klaslokaal een diner achterover te slaan. Dit eten is tussen de bedrijven door klaargemaakt door (meest werkende) moeders, die hun hoofd en handen vol hebben aan hun eigen op stapel staande kerstmenu's (wat wordt het deze keer: zwaardvisfilet of springboksteak?) en alle boodschappen die moeten worden ingeslagen.

Een schoolkerstdiner, hoe verzin je het? En dat voor kinderen die kort daarvoor overladen zijn met Sinterklaascadeaus, die de week daarna weer twee kerstdiners te verstouwen krijgen, die twee weken vakantie voor de boeg hebben, gevuld met leuke uitstapjes, een Oud- en Nieuwviering, waarbij ze mogen opblijven en vuurwerk afsteken, en die bovendien in groten getale naar de wintersport afreizen.

Een schoolkerstdiner! Terwijl kinderen, zoals bekend, niet zoveel om eten geven, zeker niet om onbekend of sjiek eten, wat dus voor de helft in de vuilnisbak belandt. Wat me tegenstaat is dat de hieraan bestede energie precies op de verkeerde groep gericht is: voor kinderen is december toch al één lang consumptiefestijn, vanaf het snoepgoed in de schoen tot en met het snaaien van de laatste oliebol op 4 januari. Hetzelfde nadeel kleeft overigens aan kerstpakketten: die komen precies terecht bij de verkeerde mensen (de werkende bevolking), terwijl werklozen, aow-ers, wao-ers, bijstandsmoeders toch eerder in aanmerking zouden komen.

Het zal wel weer schrieperig en calvinistisch van mij zijn om die kinderen hun schoolkerstdiner te misgunnen, maar ik kan maar niet wennen aan deze nieuwe Nederlandse traditie. In het spilzuchtige, hedonistische, super-consumptieve Amerika waren we het heel anders gewend. Geen schranspartijen op school, maar op de laatste dag voor de vakantie zetten de kinderen kerstpakketten in elkaar voor daklozen. For the homeless!

Oudere kinderen werden aangemoedigd van hun zakgeld iets te kopen, een tandenborstel, een flesje eau de cologne, een lekker stuk zeep of after shave, onder het motto: dat komt altijd van pas voor iemand die niets heeft. Kleine kinderen stonden verpakt snoepgoed af en ouders droegen ook artikelen bij, variërend van blikken kreeftesoep tot flessen wijn. De dozen werden door de kinderen versierd met kersttekeningen en spuitsneeuw en het zaakje werd bij alle scholen opgehaald en gedistribueerd over de opvangcentra. Zonder afzender, geen kaarten met namen die hengelden naar bedankjes.

In Nederland zijn misschien niet genoeg daklozen, maar je hebt wel allerlei blijf-van-m'n-lijf-huizen, gezinsvervangende huizen voor verstandelijk gehandicapten, inrichtingen, gevangenissen om iets extra's voor te doen.

Als kinderen zich maar één uurtje zouden bezighouden met het plezier van anderen in plaats van met dat van zichzelf, dan zou die decembermaand al geweldig opknappen. En wie weet de kinderen zelf ook wel.